Uitvergroot Groningen
Datum: woensdag 15 april 2015
Plaats: Hoofdstraat 9, Oostwold
Tijd: 14.00 uur
Die laatste loodjes richting de bevrijding, die wogen in Oostwold wel heel erg zwaar. Op deze dag, zondag 15 april 1945 werd het dorp in het Oldambt bevrijd, terwijl er op maandag 16 april 1945 een fataal gevolg kwam voor enkelen die pas bevrijd waren. Enkele granaten zorgden er nog voor dat meerdere Oost-Groningers de dood vonden. Een uiterst triest moment, zo aan het einde van de Tweede Wereldoorlog.
Want ook Oostwold kent haar eigen geschiedenis op het gebied van de Tweede Wereldoorlog. Die geschiedenis is tentoongesteld aan de Hoofdstraat 9 in het dorp, waar Peter en Zwanie Akkerman in de galerie vele herinneringen aan de oorlog hebben uitgestald. Deze expositie wordt ruim zeventig jaar na de bevrijding, op 15 april 2015, geopend door een hele bijzondere gast. De heer Freddy van Dam uit Beetserzwaag is met zijn hele familie te gast. Die Freddy van Dam was tijdens de oorlog als kleine jongen ondergedoken in Oostwold. Die geschiedenis wordt deze dag verteld. En daar zijn enkelen op afgekomen die zich dat goed kunnen herinneren. De broers Jan en Bert Krajenbrink bijvoorbeeld, die ten tijde van de Oorlog als kind opgroeiden in Oostwold. Bert Krajenbrink heeft vele herinneringen aan die tijd. “Er was in de dagen vooraf de bevrijding veel onrust onder de Duitsers”, weet hij nog. “Zo gingen ze ’s nachts op weg en fluisterden ze. Ik hoorde ze fluisterend zingen, ze gingen waarschijnlijk op weg naar Delfzijl. De volgende dag kwam er een gealllieerde, een Pool of een Canadees op de motor Oostwold binnen. Op een bruinig pak gaf hij heel hard gas en stopte hij ter hoogte van De Witte Zwaan. Toen kwam de rest. Vader was blij, hij pakte de sigaar die hij de hele oorlog had bewaard. Omdat we bevrijd waren rookte hij die op.”
Krajenbrink weet zich veel te herinneren en haalt vele van die herinneringen op bij de opening van de expositie in galerie Akkerman. Bij deze opening is burgemeester Pieter Smit ook present, evenals Oostwolder Gerrit Blaauw. Akkerman voert als eerste het woord en heet iedereen welkom, terwijl Smit benadrukt hoe belangrijk het is om de vrijheid te blijven herdenken. De familie Van Dam kan het weten. Wanneer de inwoner van Beetserzwaag zijn verhaal wil doen wordt hij overmand door emoties. Van Dam blijkt tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken te zijn geweest onder de naam ‘Frits Kroon’ en de hoogbejaarde man woonde als kind onder andere enkele jaren bij dominee Krijger, een bekende verzetsheld in Oostwold. “Ik kan me niet veel meer herinneren”, vertelt Van Dam, als hij is bijgekomen van de emoties. “Wel weet ik nog dat ik meerdere jaren in Oostwold heb doorgebracht. Ik was ondergedoken bij dominee Krijger, ging gewoon naar school en had het bij de familie heel goed. Misschien zijn hier nog mensen aanwezig die zich kunnen herinneren hoe ik op school was als kind.”
Die zijn er in de persoon van Bert Krajenbrink zeker. Maar ook heeft Peter Akkerman nog een bijzondere herinnering voor Van Dam. Hij heeft namelijk een rapport van ‘Frits Kroon’ opgeduikeld, die Van Dam krijgt overhandigd.
Het is voor de familie Van Dam, die van oorsprong Joods is een bijzonder en emotioneel moment. Na ruim zeventig jaar komt de oude Freddy van Dam voor de tweede keer terug in het dorp waar zijn leven werd veiliggesteld als onderduiker. Deze middag komt dan ook alles samen. Het is bijzonder om dit tafereel te mogen aanschouwen. De expositie heet ‘Opdat wij het niet zullen vergeten’, en dankzij de verhalen en indrukken van mensen als meneer Van Dam zal dat niet gebeuren.
