REGIO – Toegegeven. Soms was hij best wat irritant. Overschreeuwde hij zichzelf en de gasten en wilde hij ten koste van veel zijn gelijk halen. Maar: amusant was hij zeker. En kundig. Maar bovenal was Henk Kok een kritische volger van de sport. Anno 2016 is het type Henk Kok uitgestorven. Het is nu vooral ‘ons kent ons’. Ouwe jongens krentenbrood. De volgers van Donar en FC Groningen zijn of een soort van fans geworden of missen kennis om überhaupt kritisch te kunnen zijn. En ondertussen wordt het kritische radio- of televisieprogramma langzaam aan de nek omgedraaid.
Mooi voorbeeld is wel de zondagsport bij RTV Noord. Van 11.00 uur tot 12.00 uur op de zondagochtend. ‘Vroeger’ deed Henk Kok dat. En was je gast, dan wist je één ding zeker: er komen kritische vragen. Toen Kok vertrok, nam met name Henk Elderman het programma over. Minder kritisch, maar met sidekick Dick Heuvelman aan zijn zijde ging het allemaal nog. Had het tenminste nog iets weg van sportjournalistiek. Sinds kort is het de bedoeling dat Oetse Eilander, u weet wel van dat belprogramma, de sport op zondag doet. Er zijn vaste rubrieken ontwikkeld- kritiekloos vooral, het moet allemaal leuk zijn- terwijl de gasten zelf muziek mee mogen nemen terwijl ook Heuvelman bedankt is voor bewezen diensten. Muziek dus nu op de zondagochtend. Werden spelers en bestuurders voorheen door Kok gefileerd of in elk geval stevig aan de tand gevoeld, tegenwoordig mag een sporter of bestuurder uitleggen welke speciale gevoelens hij of zij heeft bij de laatste cd van BZN. En dat is nogal een verschil. Gaan we nóg verder terug in de tijd, dan viel de sportdiscussie op televisie op. Zaten mannen als Heuvelman, Pinas, Griever en Beltman vooral FC Groningen te analyseren. Ook dat programma is er al lang niet meer, net als dat reguliere sportprogramma. U weet wel, waar Henk Kok – hij weer- het ooit aan de stok kreeg met Romano Sion, toen voetballer bij PKC’83. Kok vroeg- provoceren kon ie prima- of Sion nog pokerde en wanneer hij nou eens op gewicht zou zijn om in de Hoofdklasse te kunnen voetballen. Sion werd boos, het leverde mooie en spraakmakende televisie op.
Het is tegenwoordig meer regel dan uitzondering dat er op de perstribune gewoon gejuicht wordt. OOG TV deed dat (soms) al, niemand moet raar opkijken dat ook Elwin Baas van RTV Noord binnenkort een buikschuiver op de perstribune maakt als de FC scoort. Elwin is fan geworden. Dat hoor je aan zijn stem, dat hoor je aan zijn verslagen. Al voetbalt de FC ook nog zo bedroevend slecht, Elwin ziet altijd wel lichtpuntjes. Als FC Groningen de middellijn passeert, begint Elwin’s hart sneller te kloppen en na afloop ontbreekt elke kritische vraag. Baas noemde het Europa Cup avontuur bijvoorbeeld ‘niet mislukt’. De radioverslaggever had wel een verklaring voor de nederlagen in Europa. Verklaringen die ook gegeven hadden kunnen worden door iemand die op de loonlijst van de club staat. Baas is niet de enige overigens, er mag tegenwoordig gewoon door de pers gejuicht worden. Gelukkig laten veel verslaggevers dat (nog) achterwege.
Vroeger was alles beter. Kritischer ook. Neem de toenmalige sportredactie van het Nieuwsblad van het Noorden. Voetbal International besteedde er ooit zelfs pagina’s vol aan. Jan Mennega, Harry Hesseling en Dick Heuvelman vormden volgens VI de meest kritische sportredactie van Nederland. Vraag dat maar eens aan bijvoorbeeld Wim Rijsbergen en Rob Jacobs. Met name laatstgenoemde werd constant door de redactie gezocht. Zo schreef Heuvelman ooit een column over de trainer, die zelf beweerde een wereldtrainer te zijn. Heuvelman toetste dat zogenaamd in Oostenrijk. Conclusie: niemand kende daar Rob. Jacobs kenden ze wel, als shag voor in een vloeitje. Maar van trainer Jacobs had nog nooit iemand gehoord. Toen de vrouw van de trainer ook nog eens liet weten dat ze verbaasd was dat er in het noorden ook tennisbanen waren, was het hek van de dam en werd het werken voor Jacobs- niet in de laatste plaats door de journalisten- vrijwel onmogelijk.
Invloed had die redactie ook. Bijvoorbeeld op de komst van de Euroborg, al bleef dat aspect in de onlangs door FC Groningen TV gemaakte documentaire over de totstandkoming van de Euroborg angstvallig achterwege. Het Nieuwsblad van het Noorden schreef al maanden dat FC Groningen voor een nieuw stadion moest gaan. Met verhalen en commentaren. Het toenmalige bestuur besloot echter voor renovatie van het Oosterpark stadion te gaan. Na bemiddeling van FC Groningen fan Piet Groen dineerden Mennega, Hesseling en Heuvelman met Wim Everards en Henk van der Wal, in de senaatskamer van de Universiteit. Daar wisten de journalisten de beleidsbepalers op andere gedachten te krijgen en werd door de club alsnog besloten voor een nieuw stadion te gaan. Bijzonder dus dat RTV Noord wél, maar de journalisten niet in de verder prima documentaire genoemd werden, want feitelijk stonden zij dus aan de basis van de komst van de Euroborg.
Hoe anders is dat nu. Vorig jaar, pal voor de bekerfinale tussen FC Groningen en PEC Zwolle, viel een hoofdredactioneel commentaar voorop het DvhN op. Onder de kop ‘Jongens, mannen, trainer’ wenste de hoofdredacteur FC Groningen veel succes. De hoofdredacteur was fan, motiveerde de spelers opzichtig en wenste de club alle mogelijke succes. Dat was in de tijd van het Nieuwsblad dus onmogelijk geweest. Echt onmogelijk. Door dergelijke commentaren van de hoofdredacteur voorop de krant is het voor sportmedewerkers bijkans ook onmogelijk om kritisch te schrijven. Als je hoofdredacteur al fan is, wat moet je als gewone loonslaaf dan nog? Bovendien regeert de angst. Het Nieuwsblad kon het vroeger wel hebben dat een paar abonnees na een kritisch stuk over de FC het abonnement opzegden, tegenwoordig is elke abonnee er één. Ook dat aspect speelt een rol. In de tijd van het Nieuwsblad werd die krant zelfs eens geweerd als sponsor na weer een kritisch verhaal, de sponsorbanden tussen de FC en het DvhN zijn tegenwoordig warm. Ook een groot verschil.
Het beroep sportjournalist bloedt dood. De kritische journalist is niet meer. Jan Mennega zit er nog steeds. Minder kritisch als voorheen. Jan is bezig aan zijn laatste jaren, waardoor het scherpe er logisch wat af is. Henk Kok is al lang met pensioen, Dick Heuvelman ook en hetzelfde geldt voor Hesseling. Opvolging is er niet. Iemand van het belprogramma en voorheen de Wereldomroep doet de sport en draait een plaatje van de spits van de FC. Verslaggevers juichen als de club scoort en het stellen van kritische vragen is net zo bijzonder als een aantrekkelijke wedstrijd in de Euroborg geworden.
Vincent Muskee