MIDDEN-GRONINGEN – De herindeling van de Groninger gemeenten krijgt steeds vastere vormen. Waar bij sommige gemeenten de herindeling voortvarend verloopt, daar hebben andere gemeenten wat meer moeite met het inleveren van hun soevereiniteit. Of in het geval van de gemeente Haren; hun zelfstandigheid.

Tussen de gemeenten in het toekomstige Westerkwartier is vanaf de start goed en veel overleg geweest. Natuurlijk keek de gemeente Leek eerst liefkozend naar het naastgelegen Noordenveld, maar uiteindelijk heeft het in de gemeenten Zuidhorn, Marum en Grootegast prima partners gevonden om mee samen te gaan. De vier gemeenten hebben inmiddels hun politieke agenda’s gesynchroniseerd en plannen hun raadsvergaderingen tegenwoordig deels tegelijkertijd.

Ook Bellingwedde en Vlagtwedde hebben elkaar gevonden. De twee Oost-Groningse gemeenten gaan samen op in Westerwolde. Inmiddels werken de twee gemeenten al veelvuldig samen en mochten zij recent de complimenten van het provinciale bestuur in ontvangst nemen. Het is slechts een kwestie van tijd voordat minister Ronald Plasterk de naam Westerwolde bekrachtigd. Een formaliteitje, zo gezegd.

Diezelfde genegenheid viel vorige week dinsdag te bespeuren in dorpscentrum De Broeckhof in Zuidbroek. Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde hebben eveneens voor elkaar gekozen en lieten de belangstellenden zien dat je ook in een relatie met drie partijen zeer gelukkig kan zijn. De gemeenten hebben met verve een logisch traject afgewerkt richting de herindeling, waarbij zij hun inwoners continue hebben geactiveerd mee te denken over de samenvoeging. Burgemeester Peter de Jonge van Hoogezand-Sappemeer kijkt tevreden terug op deze periode: “Het is een spannend traject geweest. Als bestuurder kan je nog zo veel vinden, uiteindelijk moet nog blijken wat de bevolking ervan vindt.” Daarom hebben de gemeenten er ook voor gekozen hun inwoners zoveel mogelijk bij de herindeling te betrekken. “Wij hebben een fotowedstrijd uitgeschreven waarbij mensen hun kiekjes van de mooiste plekjes binnen de drie gemeenten konden opsturen. Kijkend naar deze mooie, volle, kleurrijke muur vol ingezonden foto’s is daar flink gehoor aan gegeven”, vertelt Geert-Jan ten Brink, de burgemeester van Slochteren. “Daarnaast hebben wij aan onze inwoners gevraagd om zelf namen voor de nieuwe gemeente te bedenken.” Een onafhankelijke adviescommissie heeft uit de 410 suggesties met 271 unieke namen de drie meest geschikte opties gekozen. Met de drie keuzemogelijkheden zijn de gemeenten vervolgens weer terug gegaan naar hun inwoners. “We hebben 48.808 stembiljetten verstuurd waarop de inwoners konden kiezen tussen De Hogewolden, Midden-Groningen en Woldmeren”, vertelt de Menterwoldse burgemeester Rein Munniksma. “Daarop zijn ruim 16.500 reacties gekomen. Hetzij via de digitale wereld, danwel via het terugsturen van de antwoordkaarten.” Daaruit blijkt dat de uiteindelijke stem van de nieuwe gemeentenaam bij de inwoners van Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde lag. Burgemeester de Jonge van Hoogezand vindt Midden-Groningen –de winnende naam- dan ook passen bij de regio. “Het is misschien niet de meest originele naam, maar wel eentje die past bij de ligging van het gebied.” Zijn collega uit Menterwolde is het met hem eens. “Als je mensen van buiten de gemeente vraagt waar Midden-Groningen ligt, dan heeft iedereen daar wel een associatie bij”, aldus Munniksma.

Geert-Jan ten Brink, die de afgelopen periode met meerdere functies was belast, is vooral blij met de opkomst. “Het is een hectische periode geweest”, zegt ten Brink. “Behalve mijn taken als burgemeester van Slochteren bekleed ik ook de functie van voorzitter van de adviescommissie. Dat ik hier vanavond zoveel mensen bij elkaar zie, uit alle drie de gemeenten, doet mij goed. Men is betrokken.” Wel zegt Ten Brink dat het moeilijk is geweest de naam voor zich te houden. “Als lid van de commissie wist ik het al”, lacht hij. “Je moest eens weten hoeveel mensen de nieuwe naam uit mij hebben willen trekken. Wat overigens niemand is gelukt.”

Voor Rein Munniksma begint nu een herkenbaar traject. De burgemeester van Menterwolde heeft al eens eerder een gemeente samengevoegd zien worden. “Ik was burgemeester van Anloo toen deze gemeente opging in Aa en Hunze”, zegt Munniksma. “Na de herindeling ben ik vervolgens nog een tijdje burgemeester geweest van de nieuwe gemeente alvorens naar Menterwolde te komen.”

Met drie ervaren burgemeesters en een betrokken gemeenschap lijkt er voor het toekomstige Midden-Groningen geen vuiltje aan de lucht. De gemeenteraden van Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde bekrachtigen in april de nieuwe naam, waarmee er eind gemaakt gaat worden aan de tijdelijke werknaam ‘HSSM’. Midden-Groningen ligt op koers en haalt, net als Westerwolde, ruimschoots de gestelde deadline voor de herindeling. Peter de Jonge en Rein Munniksma hangen na de herindeling hun burgemeesterskettingen aan de wilgen en gaan genieten van hun welverdiende pensioenrust. Zelfs de strijd om het burgemeesterschap lijkt dus niet los te barsten in Midden-Groningen, dat een voorbeeldfunctie heeft voor overige gemeenten.

Dat het allemaal nog niet zo makkelijk is bewijst men in Noord-Groningen. Na jaren van vergaderen, discussiëren en overleggen is daar nog vrij weinig bereikt. Appingedam, Bedum, De Marne en Eemsmond zien graag een supergemeente ontstaan van meer dan 100.000 inwoners. Delfzijl, Loppersum en Winsum vinden dit echter iets teveel van het goede. Loppersum en Winsum zijn van mening dat het totale gebied te groot is en het samenvoegen van zeven gemeenten te complex. Het college van Winsum opteert liever voor twee kleinere varianten die samen een BMWE-gemeente moeten vormen. Daarin zouden sowieso Bedum, De Marne en Winsum een plaats moeten krijgen. Eemsmond kan dan vervolgens kiezen tussen deze BMWE-variant of de DEAL-optie. Deze laatste optie beslaat Delfzijl, Appingedam, Loppersum en dus eventueel Eemsmond. Afhankelijk van waar Eemsmond zelf het liefste bij aan wil schuiven. Volgt u het nog? Niet? Geen ramp, de Provincie Groningen ook niet. Deze hebben inmiddels ingegrepen om het herindelingscircus in het Noorden te structureren. De BMWE-gemeenten hadden de vrijheid genomen om een onderzoek te plannen om de mogelijkheden te onderzoeken die zij met zijn vieren hebben. Daar heeft de provincie een dikke streep doorgezet. “De gemeenten zijn identiek, kampen met dezelfde (aardbevings)problematiek en bevinden zich in een krimpregio”, aldus het provinciebestuur dat maar één serieuze optie voor ogen heeft; één gemeente Noord-Groningen. Er gaat nu, onder leiding van het provinciebestuur, een nieuw overleg plaatsvinden waarbij de uitkomst min of meer al vaststaat. Die zogenoemde G7 gaat er komen, goedschiks of kwaadschiks.

Allemaal kleinigheidjes vergeleken met soapserie in Haren. Het college wil koste wat het kost zelfstandig blijven en weet zich gesteund door de inwoners van de gemeente. Ondanks een zeer kritisch rapport dat –hoe kan het ook anders in het herindelingscircus- eerder op straat lag dan bij de raadsleden. Het antwoord op de vraag ‘Kan Haren zelfstandig blijven?’ luidde ‘Nee, tenzij…’ Een gebrek aan bestuurskracht, geen visie, twee miljoen aan schulden en de noodzaak tot bezuinigen om deze schuld niet nog verder op te laten lopen. Zomaar wat conclusies uit het rapport. Voor de meeste colleges genoeg om te weten dat er beter energie gestoken kan worden in het vinden van goede herindelingspartners. Zo niet voor Haren. Deze kiezen voor de ‘tenzij’ en gaan proberen de bezwaren die een zelfstandige voortzetting van de gemeente tegenhouden weg te nemen. Ook deze kwestie wordt met argusogen gevolgd door de Provincie. Sterker nog. Haren heeft inmiddels een ultimatum aan de broek hangen. “Juni, dan zijn er serieus haalbare plannen.” Anders gaat ook Haren –verplicht- aanschuiven bij andere gemeenten. Geen gemakkelijke opgave voor het Harense college. Uit het rapport bleek namelijk dat veel gemeenten waar Haren al mee gesproken heeft de gemeente hebben ervaren als een ‘arrogante gesprekspartner’. Bovendien lijken de opties voor Haren te verdwijnen als sneeuw voor de zon. Buurgemeente Hoogezand-Sappemeer heeft inmiddels zijn ja-woord gegeven aan Slochteren en Menterwolde en is niet meer in de markt. Dat huwelijk is beklonken. Blijft over de gevreesde tocht naar Groningen en Ten Boer. De laatst wenselijke optie voor de Harenaren die bang zijn hun plattelandse karakter kwijt te raken onder de rook van de grote, boze stad. Saillant detail. Des te langer Haren wacht met het aanschuiven bij Groningen, des te meer er al is vastgelegd tussen de gemeenten Groningen en Ten Boer, des te minder Haren te eisen heeft. “Tot juni”, zegt het provinciebestuur. De vraag is of Haren tegen die tijd niet allang veroordeeld is tot hetzelfde lot dat Beijum. Paddepoel en Lewenborg ten deel is gevallen. Dat zijn ook stuk voor stuk mooie Groningse wijken.