Ze vertrokken gedwongen en kwamen niet meer terug
WINSCHOTEN – Wat gebeurde er in de oorlogsjaren in Winschoten? Een deel van dat verhaal wordt verteld door de expositie ‘Getuigen langs het spoor’, die de afgelopen weken in de stationshal in de Rozenstad te bezichtigen was. Oudere bezoekers werden spontaan stil, kinderen waren diep onder de indruk. Thea Gielleit van de gemeente Oldambt ontving vele belangstellenden.
De expositie duurde ruim twee weken en werd afgelopen zaterdag afgesloten. De ‘Getuigen langs het spoor’ vertellen een indrukwekkend verhaal. De getuigen verhalen over de deportaties in de Tweede Wereldoorlog via het spoortraject Hooghalen, Winschoten, Nieuweschans, het Duitse Weener en de Stadt Leer. De eindbestemming waren vaak de concentratiekampen Auschwitz en Sobibor en iets mindere mate Bergen-Belsen en Theriënstadt. De expositie was een succes en wist vele belangstellenden te interesseren. “Het heeft inderdaad veel bezoekers getrokken” ,weet Thea Gielleit van de gemeente Oldambt. “Het werd als heel indrukwekkend ervaren. Veel ouderen die de oorlog hebben meegemaakt waren enorm onder de indruk. Maar ook kinderen vonden het erg indrukwekkend.”
En het was een indrukwekkende expositie. De tientallen verhalen van getuigen die de treinen van Westerbork naar Duitsland en Polen zagen vertrekken, de gebeurtenissen die op hun netvlies gebrand staan. Van Westerbork via Haren richting Winschoten en via de grensovergang bij Nieuweschans richting Weener en Bunde, om vervolgens te eindigen in een concentratiekamp. Duizenden Joden maakten vanuit Noord Nederland de reis en het overgrote deel keerde niet meer terug. De expositie vertelde het verhaal minutieus. De brieven bijvoorbeeld, die de Joden naar buiten gooiden in de hoop dat deze berichten bij familie en vrienden terecht zouden komen. Ze werden gevonden door de kinderen en ouderen die langs het spoor stonden. Op een gegeven moment werd de situatie precair en verbood de Duitse bezetter het ‘uitzwaaien’ van de Joden. In- en intriest.
Piet Visscher en Henk Strating zagen de treinen bijvoorbeeld in Winschoten vertrekken. Jakob Klooster zag de treinen passeren in Nieuweschans, de plek waar hij nog steeds woont. Of deze expositie een vorm van verwerking is? “Daar moeten we voorzichtig mee zijn”, vindt Gielleit. Het zou kunnen. De verhalen zijn verteld en kunnen worden naverteld. De ‘Getuigen langs het spoor’ weten, hoe jong ze misschien ook waren, wat er gebeurd is. Juist die ervaringen zijn een belangrijke leerschool voor de jongere generaties. Opdat wij niet vergeten.