NOORDBROEK – Op vrijdag 26 februari draagt de Nederlands Hervormde gemeente van Noordbroek de kerk, kerkhof en het zogenaamde leerkerkje te Noordbroek over aan de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK).
Met deze overdracht heeft de SOGK 84 kerken, twee synagogen, 55 kerkhoven/begraafplaatsen en acht (vrijstaande) torens in haar bezit. Met de overdracht naar de SOGK breekt een nieuw tijdperk aan voor deze bijzondere kerk. Maar een ding verandert niet: de kerk stond en staat het dorp ter beschikking voor culturele, sociale en maatschappelijke activiteiten.
De imposante kruiskerk is gebouwd in de vroege 14e eeuw en behoort tot de hoogtepunten van laatromaanse bouwstijl in Groningen. Deze stijl is hier goed herkenbaar aan de indeling en bewerking van de muren: een beneden- en bovenzone met veel siermetselwerk in de bovenzone. Maar de kerk heeft ook een gotische uitstraling door de hoge muren en bijpassende hoge spitsboogvensters. In het interieur vallen de koepelgewelven op, de vele muur en gewelfschilderingen en twee overblijfselen uit de katholieke tijd: een sacramentsnis in het koor en een piscina. Sowieso is het interieur zeer rijk te noemen met een koorhek, een rijk bewerkte preekstoel en een Schnitgerorgel. Het leerkerkje (ook leerhuis genoemd) is gebouwd in 1843 en staat naast de kerk.
Het 24-stemmige orgel is in 1696 gebouwd door Arp Schnitger en had aanvankelijk twee klavieren met pedaal. In 1768 verving Albertus Hinsz het verkorte octaaf door een volledig groot octaaf en breidde het aantal registers uit. Heinrich Freijtag voerde vanaf 1806 een ingrijpende verbouwing uit, waarbij de aanblik van het orgel drastisch gewijzigd werd. Hij voegde pedaaltorens toe en vernieuwde het frontpijpwerk. In deze periode werd ook het orgelbalkon gemaakt en de draperieën op de wand achter het orgel. In 1855 voerde Petrus van Oeckelen werkzaamheden uit. Hij bracht wijzigingen aan in de registers en hij bracht tevens een pedaalkoppel aan. De laatste grote restauratie werd In 2015 afgerond door Mense Ruiter orgelmakers.
De kerk, het kerkhof en het leerkerkje vormen samen een historisch waardevol ensemble. Inmiddels is er in Noordbroek een zogenaamde Plaatselijke commissie gerealiseerd. Een dergelijke commissie van vrijwilligers geeft praktisch handen en voeten aan de activiteiten die in en om de kerk ontwikkeld worden, zoals het houden van exposities, het organiseren van lezingen en het geven van rondleidingen. Men houdt zich bezig met alles wat komt kijken bij het ‘draaiende houden’ van de kerk. Maar ook zullen er in de nieuwe situatie nog steeds regelmatig kerkdiensten worden gehouden.