Opinie wethouder Bart Huizing (gemeente Bellingwedde)
BELLINGWOLDE – De gemeenten in oost-Groningen hebben een haat-liefdeverhouding als het gaat om samenwerken en herindelen. De laatste weken verschijnen er weer berichten in de media die de verhoudingen tussen de gemeenten geen goed doen. De aanleiding hiervoor is de herindelingsdiscussie die door de provincie is aangewakkerd. Graag wil ik u meenemen in deze discussie en de positie van Westerwolde uitleggen.
Bellingwedde is al jaren bezig met vele vormen van samenwerking met haar buurgemeenten. Daarnaast is Bellingwedde de afgelopen decennia ook een voortrekker in ons gebied geweest als het gaat om herindelen. Jaren geleden hebben we ook al geprobeerd om te herindelen met Vlagtwedde. Zonder resultaat, jammer genoeg. Daarna hebben we nog gekeken naar de BMPV variant (Bellingwedde, Menterwolde, Pekela, Veendam) en hebben we BSV geprobeerd (Bellingwedde, Stadskanaal, Vlagtwedde). Dit liep door verschillende redenen allemaal op niets uit. Uiteindelijk hebben Bellingwedde en Vlagtwedde gezamenlijk besloten om te kiezen voor Westerwolde. Deze keuze zal ik verderop nog nader toelichten. Toen een aantal jaar geleden de provincie Groningen met het rapport Jansen I de herindelingsdiscussie in de hele provincie probeerde los te krijgen door 6 gemeenten van 100.000+ inwoners voor te stellen, hebben wij direct aangegeven dat wij de noodzaak tot herindelen onderschrijven, maar niet de keuze voor dergelijke grote gemeenten. Als reden voor de voorgestelde schaal van 100.000+ gaf de commissie Jansen aan dat dit noodzakelijk was in verband met de 3 decentralisaties (WMO/AWBZ, Jeugdhulp en Participatiewet) en de noodzaak tot grotere bestuurskracht van de gemeenten. Bellingwedde heeft echter al laten zien dat ook een kleine gemeente genoeg bestuurskracht heeft om dergelijke ingrijpende veranderingen zoals de drie decentralisaties voortvarend en innovatief te kunnen oppakken.
Vlagtwedde en Bellingwedde hebben zich hierna niet verstopt. Integendeel! We zijn de gesprekken aangegaan met al onze buurgemeenten zoals Stadskanaal en Oldambt..De reactie van deze gemeenten was duidelijk; zij hadden beiden de neuzen op het westen gericht en Bellingwedde en Vlagtwedde mochten eventueel wel aansluiten bij hun plannen. Zij kozen dus niet bewust voor Bellingwedde en Vlagtwedde. Deze reacties ondersteunden de gedachte om samen verder te gaan als Westerwolde. Begin vorig jaar stemden beide gemeenteraden in met het herindelingsontwerp en lag de weg open naar een nieuwe gemeente Westerwolde….. totdat de provincie op 8 juli 2014 ingreep. Met het starten van de zogenaamde artikel 8 ARHI-procedure (Wet Algemene Regels Herindeling) werden wij verplicht al onze voorbereidingen tot het komen van een nieuwe gemeente te staken. De eerste fase van de artikel 8 ARHI-procedure is het zogenaamde Open Overleg (achter gesloten deuren). In september van het vorige jaar hebben de raden van Bellingwedde en Vlagtwedde besloten dat de college’s konden deelnemen aan dit Open Overleg, maar gaf haar wel een duidelijk kader mee. Dat kader was het eerder vastgestelde herindelingsontwerp Westerwolde. Naar aanleiding van dit Open Overleg hebben de 5 gemeenten in Oost-Groningen (Bellingwedde, Pekela, Stadskanaal, Veendam en Vlagtwedde) besloten om een Strategische Agenda (SA5) op te stellen waarin de maatschappelijke opgaven voor de 5 gemeenten centraal zouden worden gesteld. Uitdrukkelijk is hierin aangegeven dat deze Strategische Agenda niet in het kader van een herindeling wordt opgesteld, maar in het kader van samenwerking. Gezamenlijk zou bekeken worden wat deze 5 gemeenten specifiek bindt. Op 23 maart 2015 is deze Strategische Agenda besproken in de gemeenteraad van Bellingwedde en Vlagtwedde. Beide raden hebben aangegeven dat deze SA5 naadloos past binnen het herindelingsontwerp Westerwolde en dat men daarom de provincie wil verzoeken om Bellingwedde en Vlagtwedde uit de artikel 8 ARHI te halen, zodat we verder kunnen om de gemeente Westerwolde vorm te gaan geven. Daarnaast blijft samenwerken met andere gemeenten in onze provincie (en daarbuiten) natuurlijk erg belangrijk. Want hoe groot of hoe klein een gemeente ook is, samenwerken zal altijd noodzakelijk zijn; buurgemeenten zullen er altijd zijn. Bellingwedde en Vlagtwedde maken dus duidelijk een keuze voor Westerwolde in bestuurlijke zin, maar willen daarnaast ook maximaal inzetten op samenwerking met de andere gemeenten.
Het is dan ook onbegrijpelijk hoe de andere drie gemeenten reageren op de keuze van onze raden. Zowel Pekela, Stadskanaal en Veendam hebben aangegeven geen heil meer te zien om de gesprekken in SA5 verband voort te zetten. Zij geven namelijk aan dat de inzet van de SA5 een herindeling moet zijn op de schaal van de 5 gemeenten. Dit staat haaks op hetgene in de inleiding van de SA5 staat benoemd en wat in het proces steeds is aangegeven door Bellingwedde en Vlagtwedde. Naar mijn mening gebruiken Pekela, Stadskanaal en Veendam de Strategische Agenda om het proces van het komen tot een nieuwe gemeente Westerwolde te frustreren. Zij hadden een andere agenda bij het begin van het proces tot het komen tot een Strategische Agenda, terwijl de agenda van Bellingwedde en Vlagtwedde vooraf duidelijk en transparant gecommuniceerd is.
Waarom dan Westerwolde?
Bellingwedde en Vlagtwedde zijn beide gemeenten zonder grote centrumkernen, met een uitgestrekt buitengebied en vele kleine dorpen/buurtschappen. Van oudsher is Westerwolde één gebied en de cultuur is dan ook anders dan daarbuiten. De uitdagingen binnen het gebied Westerwolde zijn dan ook vergelijkbaar en van een andere orde dan in grotere kernen zoals Stadskanaal, Veendam en Winschoten. Westerwolde als bestuurlijke eenheid is daarom een logische keuze. Dat wil niet zeggen dat er geen andere problemen spelen, zoals bijvoorbeeld werkgelegenheid en economie. Deze zaken worden echter al in veel groter verband opgepakt; provinciaal of zelfs boven-provinciaal. Een grotere bestuurlijke eenheid verandert hier niets aan.
Wat heel belangrijk is voor oost-Groningen is de bereidheid om samen te willen werken. Onafhankelijk van de grote van de gemeente. Wanneer we elkaar niks gunnen, dan bereiken we ook niks. Afspraken maken over bedrijfsterreinen en winkelcentra is daar een voorbeeld van. We zien nu al dat Oldambt, Stadskanaal en Veendam grote moeite hebben om hierover met elkaar en de andere gemeenten in gesprek te gaan. Verandert dit wanneer we één grote gemeente zijn? Ik betwijfel het. De belangen tussen de verschillende centrumkernen zullen dan op een ander niveau worden uitgevochten en de kleinere kernen zullen worden vergeten. Daarom kiezen wij voor Westerwolde!
Bellingwedde en Vlagtwedde hebben laten zien dat ze goede partners zijn om mee samen te werken en dat ze bereid zijn om (soms lastige) keuzes te maken. Wanneer de andere gemeenten deze bereidheid ook laten zien, dan kunnen we gezamenlijk echt iets betekenen voor de regio.
Bart Huizing
Wethouder