Twee middeleeuwse gasthuizen in Groningen, het Sint Anthony Gasthuis aan de Rademarkt en het Pelstergasthuis in de Pelsterstraat vieren dit jaar een jubileum. Het Sint Anthony Gasthuis bestaat 500 jaar en het Pelstergasthuis 750 jaar. Beide gasthuizen zijn opengesteld op Open Monumentendag, zaterdag 9 september.
Het Pelstergasthuis is het oudste gasthuis van Groningen. Het wordt onder de naam Heiligen Geest Gasthuis voor het eerst vermeld in 1267 in een pauselijke bul over de wijding van een kerkhof bij het gasthuis. Het Sint Anthony Gasthuis is in 1517 gesticht in opdracht van het Groninger Stadsbestuur.
Beide gasthuizen hadden in de middeleeuwen de taak zieken en armen te verzorgen. In het Pelstergasthuis werden ook pelgrims opgevangen. Vanaf de 17de eeuw woonden in de gasthuizen burgers die zich voor de rest van hun leven inkochten. In het Sint Anthony Gasthuis werden in de periode 1702-1844 ook geesteszieken verzorgd. De straatnaam van de achter het hofje gelegen Dolhuisgang herinnert nog aan deze periode. In de 20ste eeuw werden bewoners van de gasthuizen gewone huurders. Beide gasthuizen zijn rijksmonument.
De geschiedenis van de gasthuizen zijn ter gelegenheid van deze jubilea vastgelegd in twee fraaie en rijk geïllustreerde boeken:
M. Hillenga e.a. ‘Tot hulp en troost’ Het Heiligen Geest Gasthuis in Groningen (2016).
Beno Hofman. ‘Sint Anthony Gasthuis 1517 – 2017; vijf eeuwen geborgenheid’ (2017).
Pelstergasthuis (Pelsterstraat 43)
Opengesteld van 10.00-17.00 uur. De kerk, voogdenkamer en museum (weegkamer) zijn te bezichtigen. Er worden om 13.30, 15.00 en 16.00 uur rondleidingen verzorgd en er zijn om 13.00 en 14.30 uur orgelbespelingen in de Pelstergasthuiskerk. Op het hofje klinkt Volksmuziek vanaf de late middeleeuwen op accordeon en viool om 12.15-12.45 en 13.45-1414.15 uur.
Sint Anthony Gasthuis (Rademarkt 29)
Opengesteld van 10.00-18.00 uur. Ter gelegenheid van het 500-jarig bestaan een fototentoonstelling ‘Toen en nu’ te zien.
Andere hofjes die op Open Monumentendag zijn opengesteld zijn het Armhuiszittend Gasthuis (gesticht in 1437) aan de Akerkstraat 22; het Doopsgezind Gasthuis (gesticht in 1872) aan de Nieuwe Boteringestraat 47.