GRONINGEN- Een spectaculair gezicht is het. Enorme ijzeren staalconstructies en betonwanden worden per hijskraan meters hoog de lucht in gehengeld. Levend mecano. Wie regelmatig over de Grote Markt slentert is er aan gewend, wie de stad af en toe een bezoekje doet wordt er naar toe gezogen. Als een reusachtig schip torent het Groninger Forum inmiddels boven de oude binnenstadpanden uit. Het heeft even vertraging op gelopen, nou ja, even…een jaar of 7, maar voor het eerst in tien jaar ligt alles op schema, weet Groninger Forum-directeur Dirk Nijdam te vertellen. “Het is nog nooit zo concreet geweest.”
De wind zit er lekker onder. En dat mag ook wel. Van de bouwstop die in 2015 is opgelegd omdat het futuristische pand in hartje stad niet aardbevingsbestendig zou zijn werd niemand vrolijk. En van het afbreken en opnieuw opbouwen van een aantal delen van het Forum ook niet. Al met al een kostenpost die opliep tot 67 miljoen euro. Bijna net zoveel als het prijskaartje van het hele forum, 70 miljoen euro. “Mensen denken nu dat het gebouw een keer zo duur is geworden, maar dat is niet zo. Die 67 miljoen zijn kosten voor de ontwikkeling van het hele gebied eromheen. Een maand stilstand kost al 1 miljoen euro. Je kunt niet tegen organisaties zeggen die hun mensen ingepland hebben: ‘sorry, nu even niet.’ Die sturen gewoon een rekening. En dan heb je nog de kosten voor de versteviging van het Forum. Er zit nu zóveel bewapening in het pand, zo maar even iets aan de muur boren is er niet meer bij. De NAM heeft al die extra kosten vergoed.”
Heel even was Nijdam bang voor de esthetische gevolgen van het aardbevingsproof maken van de ‘inspiratiecentrum van de stad’, zoals hij het Forum noemt. ‘De grootste uitdaging is nu hoe we de schade aan de uitstraling van het pand die we oplopen door versteviging zoveel mogelijk beperken’, zei hij 2 jaar geleden in een interview met deze krant. Om te vervolgen met: ‘Laten we heel eerlijk zijn: de mooiste gebouwen zijn per definitie niet de meest aardbevingsbestendige. Hoe dan ook, je gaat het zien. Staat er een dikke pilaar waar je hem liever niet ziet. Hoe houden we het tóch spannend? Dát is de uitdaging.’ En dat is achteraf behoorlijk meegevallen, vertelt Nijdam opgelucht. “Natuurlijk. Het was best een gedoe. Maar we krijgen nu nagenoeg hetzelfde gebouw als we voorheen zouden krijgen.”
Het goeie nieuws is dat alles voor het eerst op schema ligt. Voor het eerst in tien jaar tijd zelfs. “Mensen die hier werken voor het Forum krijgen voor het eerste deadlines die gekoppeld zijn aan oplevering. Het is echt nog nooit zo concreet geweest. En dat is tien keer prettiger werken. Dat we geen rekening meer hoeven te houden met wel –of geen vertraging. Als het meezit, bereiken we eind dit jaar het hoogste punt, krijgen we volgend jaar -8 december zoals de plannen er nu liggen- de sleutel en gaan we in het voorjaar van 2019 open. Best concreet, of niet dan?”
Op dit moment zijn er twee interieurarchitecten aan de slag met het Forum. Nemen de routing onder de loep, bekijken waar er concentraties van mensen verwacht kunnen worden, of er ergens kleine aanpassingen nodig zijn en welke meubels het best passen in de verschillende ruimtes. “Sfeer is belangrijk. Het Forum is een ambitieus project. Dat moet je ook voelen als je binnen komt. Aan de ene kant modern, vooruitstrevend (het had overal in de wereld kunnen staan), aan de andere kant moet je wel de menselijke maat voelen. Dat je er wilt blijven hangen. Dat is ook de uitdaging van zo’n groot gebouw: het moet uitnodigend zijn. Niet van ‘wauw!’, even snel een foto maken en wegwezen. Wel: ‘wauw’ om te verblijven en dingen te doen.”
Dat dingen doen is een belangrijke voor het Forum dat een oppervlak telt van maar liefst 17.000 vierkante meter en 45 meter de lucht in gaat en stopt ter hoogte van de zonnewijzer van de Martinitoren. Want je kunt er namelijk van alles. Van games bouwen, populaire wetenschappelijke installaties ontdekken, een bioscoopje pakken, informatie over wat dan ook halen of gewoon een boek lezen. In het nieuwe Forum zijn straks de VVV, Openbare Bibliotheek, expositieruimtes, vijf filmzalen, een patio -waar je op 45 meter hoogte in de buitenlucht films kunt kijken-, een auditorium met multifunctionele zaal voor onder andere congressen, het Nederlands Stripmuseum, een café én een restaurant te vinden. Bovendien kun je er naar harte lust werken op één van de beschikbare werkplekken.
“Wij willen een inspirerende plek zijn. Een plek waar mensen zich kunnen ontwikkelen. Uitgedaagd worden. De wereld staat op z’n kop de laatste tien jaar. Nieuwe ontwikkelingen gaan razend snel. Het wordt steeds lastiger om duiding te geven aan dingen die wel iedereen aangaan. Robotisering bijvoorbeeld. Een bedreiging of een kans? Die duiding willen wij geven zodat je het gaat snappen. De nieuwe bibliotheek gaat veel meer over ontmoeten en werken in openbare ruimten”, weet Nijdam die met het Forum op die trend wil inspelen. “We willen ook een ontmoetingscentrum zijn, dat gericht is op heden en toekomst en niet zozeer op het verleden. Wat kunnen mensen in de toekomst verwachten, dát willen we hier laten zien met populaire wetenschapsexposities. We willen altijd aansluiten op brede maatschappelijke thema’s. Ons doel is op een leuke manier ingewikkelde dingen zichtbaar maken.” We willen dingen duiden, maar geen leerfabriek zijn. Geen serieus instituut dat met opgeheven vingertje zegt: dat klopt niet. Dat werkt sowieso niet meer. Is niet langer van deze tijd. We zijn een platform om te ontmoeten, inspireren en leren. Een plek waar je op zondagmiddag met je kinderen naar toe kunt. Want ook voor hen valt er van alles te ontdekken. Geen cultuurpaleis voor de Groningse elite, maar de huiskamer van de stad.”
Het Forum zoals dat in Groningen gebouwd gaat worden is uniek voor heel Nederland, stelt de directeur die zoiets zelfs nog niet in het buitenland ontdekt heeft. “Was het maar zo. Dan kon ik even kijken hoe ze het gedaan hebben, haha. De mate van integrale functies zie je nergens anders. Hier doen we alles samen. Geen eilandjes. Dat is uniek. Bij ons vind je geen programmeur alleen achter zijn bureau, maar een team van programmeurs. Samen programmeren we zo’n 250 events per jaar. Tussen Preuts & Porno van vorige week is daar een mooi voorbeeld van. Met 350 man was het volledig uitverkocht. Literair en film lopen naadloos in elkaar over. Dat is echt een Forumdingetje.”
Nijdam denkt dat te kunnen realiseren door bruggen te slaan tussen kenniscentra als universiteit en het bedrijfsleven. Maar ook het UMCG zouden we graag betrekken. Samen kennis delen en bundelen, met het Forum als platform, daar draait het om volgens Nijdam. “De grootte van een stad doet er niet meer toe. Connecties en bruggen kunnen slaan, dát bepaalt of je als stad gezien wordt.” En als die beren van de weg blijven, de adders lekker onder het gras blijven zitten, is het nieuwe Forum op de Grote Markt in het voorjaar van 2019 een feit.
Foto Forum: Heinz Aebi.