STADSKANAAL – STAR (STAdskanaal Rail) beter bekend als museumspoorlijn STAR bestaat 28 juni een kwart eeuw. Uiteraard mag dit jubileum niet onopgemerkt voorbij gaan. De festiviteiten vinden plaats op zaterdag 16 en zondag 17 september wanneer tijdens het evenement ‘Stadskanaal onder stoom’ nog grootser wordt uitgepakt als op de vorige twee edities. ,,Er komen treinen van andere museumspoorlijnen naar Stadskanaal. Sommige op diepladers, andere via het spoor. Daarnaast is er een gerestaureerde oorlogsdieseltrein te bewonderen en komen er allerhande stoommachines naar ons station zoals locomobielen, een klompenmakerij op stoom en zelfs een auto op stoom. We verwachten vele duizenden mensen, er is meestal erg veel belangstelling voor dit soort activiteiten”, aldus Anne de Vries, pr-medewerker van STAR. Hoewel hij nog maar anderhalf jaar actief is binnen de club, is het enthousiasme van de voormalig predikant van de baptistengemeente in Veendam onbegrensd. ,,Toen ik met pensioen ging heb ik tegen mezelf gezegd: nu ga ik eens niet achter de mensen aanlopen maar wat met mensen doen.”
,,Interesse in stoomtreinen heb ik altijd al gehad. Ik heb me aangemeld bij de STAR werkplaats in Stadskanaal en daar doe ik nu het ‘smerige werk’, want een echte techneut ben ik natuurlijk niet. Na een poosje werd ik gevraagd om tot het bestuur toe te treden om de publiciteit te verzorgen. Het bevalt me prima, het is leuk om te doen.”
De STAR werd 25 jaar geleden opgericht met als doel de spoorlijn tussen Veendam en Musselkanaal te behouden als industrieel monument van de Veenkolonien. Het ging met vallen en opstaan maar wat STAR inmiddels gerealiseerd heeft is imposant. ,,Met dank aan de ruim 150 vrijwilligers die er heel veel tijd en energie insteken. Het lijken er veel, maar we hebben nog altijd te weinig”, stelt De Vries. ,,Toch redden we ons op dit moment aardig maar je moet wel een beetje treingek zijn. Want er wordt heel wat van je gevraagd. Als een stoomloc zondags om kwart voor elf vertrekt, moeten de eerste mensen al om half vijf aanwezig zijn. Het duurt uren voordat er voldoende stoomdruk is opgebouwd. Echte treinfreaks geven er echter niets om. Die vinden het prachtig. Onder onze vrijwilligers bevinden zich veel zestigplussers maar ook een hoop jongeren. Die vinden zo’n zware stoomloc best wel stoer als ie zuchtend en kreunend langzaam in beweging komt. Vrijwilligers kunnen bij STAR opleidingen volgen. Ik doe zelf momenteel een cursus rangeerder. De cursussen worden gegeven door ervaren mensen. STAR heeft zelfs internationaal bevoegde machinisten in de gelederen. Kennisoverdracht vindt op grote schaal plaats. In onze werkplaats worden de machines onderhouden en gereviseerd. Er is een metaalbewerkingsafdeling maar ook een schildersafdeling. Uiteraard kost het allemaal veel geld. Alleen al de aanschaf van materieel loopt fors in de papieren. Een oude, roestige loc kost zo tussen de 10.000 en 20.000 euro. Wil je een compleet gerestaureerd exemplaar aankopen dan praat je over tonnen. Wij schaffen meestal iets er tussenin aan. Geen roest, maar wel machines waar het nodige aan moet gebeuren. Er zijn hier echte vakmensen aan het werk. Als bepaalde onderdelen niet meer voorhanden zijn, maken wij ze zelf.”
Om de kosten te kunnen dekken heeft STAR ondersteuning van sponsors en donateurs. Daarnaast zijn er de inkomsten uit de ritten en ook de politiek heeft zich niet onbetuigd gelaten. Ook zijn er opbrengsten uit de horeca, want als de trein rijdt zijn er consumpties verkrijgbaar op de stations in Stadskanaal en Veendam en op het spoor. ,,Vorig jaar hebben we 27.000 reizigers vervoerd, dit is een uitstekende score. Om STAR te promoten timmeren we aan de weg met onze Facebookpagina, website (www.stadskanaalrail.nl) , folders, krantenartikelen en natuurlijk mond-op-mond reclame. Ons seizoen is 30 april van start gegaan en loopt tot zondag 3 september. Daarnaast zijn er nog wat bijzondere zondagen. In de schoolvakanties rijden we ook nog op acht woensdagen en in de bouwvakvakantie op drie dinsdagen. Een ritje Stadskanaal – Veendam duurt ongeveer veertig minuten. Stadskanaal – Musselkanaal is bijna net zo lang. We hebben 27 kilometer aan spoor tot onze beschikking en zijn daarmee de grootste museumspoorbaan van Nederland.”
Populair bij STAR zijn de arrangementen. ,,Het Blauwestad arrangement scoort momenteel het best”, onthult De Vries. ,,We zijn er vorig jaar mee gestart en het bleek een schot in de roos. Reizigers gaan per trein van Stadskanaal naar Veendam. Daar worden ze door een bus van de firma Dekker uit Blijham opgepikt en naar Blauwestad vervoerd om er op het Oldambtmeer een boottocht te maken. Ook bestaat de mogelijkheid om voor een dag conducteur of stoker zijn. Dit wordt vaak als verjaardagscadeau gegeven. Overnachten in een wagon wordt ook steeds populairder. Deze wagon staat in principe in Stadskanaal, maar kan op verzoek ook naar elders gebracht worden. Voor kinderen hebben we de zogenaamde teddyberendagen. Elk kind tot en met elf jaar met teddybeer mag op Tweede Pinksterdag en de laatste zondag van augustus gratis met de stoomtrein mee. De trein zit dan tjokvol, we hebben het dan wel over een dikke vierhonderd passagiers. Er is dan meestal ook een berendokter aan boord. ”
De spoorwegovergangen op de trajecten zijn lang niet altijd voorzien van slagbomen of lichten. ,,Bij sommige regelt iemand het met vlaggen, bij andere wordt er gefloten. We willen uiteraard geen ongelukken. De trein rijdt maximaal veertig kilometer per uur, dat is niet zo hard. We doen bij elke spoorwegovergang voorzichtig. Om goed uitzicht te houden, verrichten onze vrijwilligers als het nodig is zelfs snoeiwerkzaamheden.”
Dat de treinen voor luchtverontreiniging zorgen, beaamt Anne de Vries. ,,Stoom is water, zeg maar als een wolk. Daar heb je geen last van. De rook van de kolen zorgt daarentegen wel voor enige vervuiling. Daar hebben we echter een ontheffing voor gekregen. Kijk, het gaat hier om technologie van jaren terug. Daar is het ook een museum voor. Aan stoomlocs moet een luchtje zitten, haha.”