PROVINCIE – Nog heel even, dan houdt politicus in hart-en-nieren Max van den Berg ermee op. De net zeventig jaar geworden Commissaris van de Koning gaat per 1 april met pensioen. “Tijd om van andere dingen te genieten”, aldus de commissaris in zijn afscheidsinterview.

“‘En? Ga je genieten, als je straks 70 bent?’ zeggen mensen tegen me. Dat vind ik nou zo’n rare vraag hè”, begint Commissaris van de Koning Max van den Berg in zijn werkkamer in het oude provinciehuis aan het Martinikerkhof. Natuurlijk gaat hij genieten. Kom op zeg. Als het nu nog moet gebeuren heeft –ie iets niet goed gedaan, vindt hij. Onmiddellijk een wijze les voor iedereen: genieten doe je áltijd, luidt het advies van Van den Berg. En niet pas als je pensioen nadert. CvK van Groningen Max van den Berg begint aan zijn laatste week op het provinciehuis. Hoewel nog stapels lopende dossiers, na 1 april geen verplichtingen meer. Wat onbezoldigde functies hier en daar. Niets moet, alles mag. Fietsen in de provincie bijvoorbeeld. “Een tochtje door Middag-Humsterland. Of via Delfzijl achterlangs naar Termunterzijl. Groningen is prachtig!”

Er liggen nog wat stevige projecten op het zwarte, strak vormgegeven bureau van Max van den Berg. Het inmiddels behoorlijke dossier over de aardgasbevingen bijvoorbeeld. En eentje over het samenwerkingsverband Noord Nederland, de SNN, dat samenwerking tussen de provincies Drenthe, Groningen en Friesland en de vier grote steden in Noord Nederland –Groningen, Assen, Emmen en Leeuwarden- op economisch gebied moet bevorderen. Werk blijft er altijd. Ook na 1 april. Voor Van den Berg zit het er straks op. Hij draagt zijn functie over aan CDA’er René Paas. Van den Berg moet eruit. Functioneel leeftijdsontslag, zoals dat officieel heet. Niet erg, vindt hij, want na zo’n 8 à 9 jaar is het tijd voor iets nieuws, ‘maar’… volgt in dezelfde zin. “Ik heb dit cadeautje al bijna 9 jaar met veel plezier uitgepakt. Altijd veel plezier beleefd in publieke zaken. Ik heb het vóór de Groningers en mét de Groningers gedaan. Heb tussen hen ingeleefd. Dat is me goed bevallen. Groningers zijn een mooi slag volk. Direct en niet teveel gezeur. Daar houd ik van.”

Een bijzonder verloop kent de carrière van Van den Berg wel. In ieder geval niet iets dat iedereen achter zijn naam kan noteren: begonnen als jongste wethouder van Groningen -24 was ie- en geëindigd als oudste commissaris. Geboren in Ammerstol (Zuid Holland) en via Oldenzaal (waar hij opgroeide) heeft hij z’n hart verpand aan ‘stad’. Na zijn studie sociologie aan de RUG, eind 1969, ging Van den Berg aan de slag als wethouder van Cultuur, Monumentenzorg, Verkeer, Openbare Werken, Openbaar Vervoer, Volkshuisvesting en Stadsontwikkeling in de gemeente Groningen. Samen met Jaques Wallage stond hij aan de wieg van het eerste linkse programcollege. Naar alle waarschijnlijkheid het meest aansprekende besluit van dit college: de invoering van het Verkeerscirculatieplan, een plan dat de infrastructuur van Groningen ingrijpend veranderde. Van den Berg is nog steeds trots op de stads- en dorpsvernieuwingsaanpak. “Het feit dat een wethouder in de stad, samen met honderden mensen tegelijk de afbraak van woningen heeft weten tegen te houden en daarmee oude wijken in de stad behouden heeft, daar ben ik trots op. We hebben een gezellige, herbergzame binnenstad.”

Uitlatingen over de toekomst van ‘zijn’ Partij van de Arbeid, doet Van den Berg niet. We zijn benieuwd of de PvdA tijdig haar bakens tijdig heeft verzet, naar mening van de commissaris. Hij komt immers zelf uit een sociaaldemocratisch nest. Van den Bergs opa was voorzitter van de SDAP in Wageningen, de voorloper van de huidige PvdA. Bovendien was –ie oprichter van de coöperatieve beweging. “Daar gaan we nu weer naar terug. De geschiedenis herhaalt zich”, doelt Van den Berg op het feit dat de collectieve regelingen steeds verder worden afgebroken en de sociale onzekerheden van het leven weer worden teruggelegd bij de burger zelf. Op de vraag of de PvdA zijns inziens de juiste koers vaart, wil hij geen antwoord op geven. “Ik heb immers geen politiek bedreven in de afgelopen 9 jaar.” Wel verwijst hij naar een portret van K. ter Laan, dat ergens in het provinciehuis aan de muur prijkt. “Hij heeft ervoor gezorgd dat alle mensen recht hebben op ontwikkeling, ongeacht sociale achtergrond. Dat blijft wat mij betreft voor de rest van de wereld de toekomst. Wanneer mensen zelf onvoldoende mogelijkheden hebben, moet de overheid er zijn. Niet betutteld, maar helpend. En niet alles aan de markt overlaten.”

Het is wie Van den Berg is. Geeft aan hoe hij denkt. Wat hij belangrijk vindt in het leven. Opkomen voor mensen die het door omstandigheden minder getroffen hebben. Gelijke kansen voor iedereen. We krijgen het over een ander mondiaal probleem: vluchtelingen. Daar heeft hij wel iets over te zeggen. De oplossing ligt altijd in samenwerking, volgens Van den Berg. “Samenwerking over grenzen heen. Of het nu Afrika of Syrië is, als je het niet met elkaar doet, gaat het nooit lukken. Als in jouw straat de huizen in brand staan, en je bent niet in staat om de brandweer te organiseren maar alleen je eigen huis te beschermen, zal je vroeg of laat door het vuur worden opgevreten”, gebruikt Van den Berg als treffende metafoor. Lachend: “Die is mooi hè? Die menselijkheid zullen we met elkaar op moeten brengen. Mensen die zó in de vernieling zitten moeten we helpen. Zulke mensen terugsturen net als de Joden in de jaren 30 naar de kampen? Ik moet er niet aan denken. Dat kan ik niet aan. Maar we moeten het wel zakelijk en nuchter aanpakken. Economische vluchteling? Even niet. Geen levensbedreigende situatie? Even niet. Elk mens in het internationale recht heeft een verhaal. We leven niet in de tijd van Vrouw Holle. We moeten ons gedragen als moderne gemeenschap. Tuurlijk, dat gaat met vallen en opstaan. En er gaat ook wel eens iets mis. Maar waar niet?”

‘Waar ik het meest trots op ben? Dat we elkaar hebben vastgehouden in de aardbevingsellende’

Nog een week. En dan is het klaar. Kunnen de bureaulaatjes leeg. Waar is Max van den Berg in 9 jaar commissarisschap nu meest trots op? Resoluut: “Dat we elkaar hebben vastgehouden in de aardbevingsellende. Het gevoel is nog niet weg, zeker niet, maar we hebben samen opgetrokken naar Den Haag. Daardoor hebben we dat miljard gekregen. En dat volgende miljard krijgen we ook. We hebben kamerbrede steun. Er moet nog veel gebeuren, maar de kop is door het halster.” Vervelen gaat Van den Berg zich niet na 1 april. Nee zeg, helemaal niet zelfs. “Weet je wat ik nu zo’n rare vraag vind? Als mensen zeggen: ‘En? Ga je nu genieten?’ Dat doe ik altijd al. Stel nooit iets uit in het leven, je weet toch niet hoe lang je hebt, daarom kun je het beter onmiddellijk doen. Lijkt me trouwens meteen een goede boodschap voor iedereen.” Genieten is voor Van den Berg een goed boek, muziek, theater en lekker fietsen. Samen met zijn vrouw per fiets door de provincie. Of hij nog tips heeft voor een leuk tochtje willen we weten. “Er is zoveel moois hier. Neem Veendam. Hup, fiets in de trein en vanuit Veendam naar Winschoten, echt zo prachtig daar. Of via Delfzijl achterlangs naar Termunterzijl, langs het water bij Garnwerd, het Westerkwartier, Middag-Humsterland, de Onlanden… O, het is hier zo mooi. Geconcentreerde bebouwing, openheid in de natuur en pats, je bent weer in de stad. Dat vind je nergens anders. Groningen is uniek. Dat zouden we best wat meer uit mogen dragen.”

CV
Naam: Drs. Margrietus Johannes van den Berg
Geboren: 22 maart 1946
Functie: Commissaris van de Koning in Groningen
Partij: PvdA

Politieke functies:
1970-1978 Wethouder Groningen
1979-1986 Partijvoorzitter PvdA
1999-2007 Lid Europees Parlement
2007-heden Commissaris van de Koning(in) in Groningen