GRONINGEN – Groningers willen niet langer worden belazerd. De aanpak van de gaswinningsproblematiek in Groningen is failliet. Het Groninger Gasberaad wil een radicaal andere aanpak van het instituut Nationaal Coördinator Groningen (NCG) in lijn met de adviezen van de OVV, de Ombudsman en de Kinderombudsman.

Het is inmiddels twee jaar geleden dat het instituut van Nationaal Coördinator Groningen (NCG) is gelanceerd, met als hoogste doel om het vertrouwen van de Groningers te herstellen en de aardgasproblematiek fundamenteel op te lossen. Wij waren hoopvol en bereid om het instituut een kans te geven. Nu, twee jaar later, kunnen we niet anders dan constateren dat de NCG weinig van haar doelen heeft bereikt, met als dieptepunt het feit dat het vertrouwen onder de Groningers verder weg is dan ooit, zoals ook onder meer blijkt uit de recente evaluatie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), de Nationale Ombudsman en  Kinderombudsman.

Het Gasberaad heeft geen goed woord over voor de wijze waarop er door NAM & NCG onderscheid wordt gemaakt tussen binnen- en buitengebieden in Groningen. De opdracht aan het ingenieursbureau Witteveen&Bos was bovendien fout: zoeken naar aannemelijke oorzaken van schade in plaats van uitsluiten dat er relatie met gaswinning is. De rechter is hierover reeds glashelder geweest: er is maar één aardbevingsgebied. De hele aanpak wordt door wetenschappers en juristen zeer kritisch bekeken en het ontbreekt geheel aan gedegen onderzoek in de ondergrond. Er is niet gekeken naar de gevolgen die de mijnbouwactiviteiten van NAM de afgelopen decennia op de bodem- en het grondwaterpeil hebben gehad. Niet mijnbouwschade, volgens de mijnbouwwet, maar ‘aardbevingsschade’ staat centraal. Hierdoor vallen veel Groningers die aantoonbaar na de beving in Huizinge van augustus 2012 en zijn vele opvolgers, ernstige schade aan hun woningen hebben gekregen, buiten de boot. Dat is volstrekt onacceptabel en legt geen basis om het vertrouwen van de Groningers te herstellen.

De hele aanpak staat haaks op hetgeen wij altijd voorop hebben gesteld: een ruimhartige, menselijke en voortvarende aanpak van de problemen op basis van omkering van de bewijslast. Al jaren proberen we dit via een constructieve weg te bereiken en telkens weer lopen we tegen een muur.

De druppel die de emmer deed overlopen is de brief van minister Henk Kamp van 13 april jl. waarin hij aangeeft dat in overleg met de Maatschappelijke Stuurgroep, bij de toekomstige schadeafhandeling geen contra-experts en arbiters meer betrokken zullen zijn. Verder zal de Witteveen&Bos aanpak incl. ‘second opinion teams’, gaan gelden voor het hele aardbevingsgebied.

Dit terwijl het Gasberaad op donderdag 6 april jl. met de NCG was overeengekomen dat zij met een opzet voor een nieuw en onafhankelijk schadeprotocol zou komen, vanuit een breed maatschappelijk draagvlak. Tot nu toe is er geen ruimte voor een open dialoog geweest en geen erkenning vooraf van het commitment van de Maatschappelijke Stuurgroep. Ondertussen zitten duizenden Groningers 24/7 zonder enig toekomstperspectief, diep in de ellende en weten niet meer wat ze moeten doen.

Het Gasberaad eist dat de adviezen van de OVV en de Nationale Ombudsman worden opgevolgd. De huidige aanpak is te gefragmenteerd, te veel gericht op kostenbeheersing, bureaucratisch en heeft onvoldoende oog voor de impact die dit alles heeft op vele mensenlevens. Groningen heeft een Deltaplan nodig, waarbij schadeafhandeling, versterken, verduurzamen, uitkoopregelingen hand in hand gaan met investeringen op sociaal-economisch en economisch gebied, vanuit het perspectief van de gedupeerde. Daarvoor is een onafhankelijk instituut nodig, dat los staat van het Ministerie van EZ, die over de gaswinning en de inkomsten gaat.

Het Gasberaad onderschrijft de evaluatie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid waarin staat: “Het nieuw ingerichte stelsel heeft er niet toe geleid dat de onvrede over het schadeproces van schadeafhandeling is weggenomen. Er veel discussie is over de positie van de NCG, vooral in relatie tot het ministerie van EZ. De partijen die zitting hebben in de bestuurlijke en maatschappelijke stuurgroep van de NCG merken op dat zij veelal voor voldongen feiten worden geplaatst en niet worden betrokken vanuit hun formele adviseursrol. Het gevoel gezamenlijk een route uit te zetten ontbreekt bij deze partijen.” Ook de conclusie van een andere evaluatie, uitgevoerd door Wim Derksen, is ons uit het hart gegrepen: “Het onderzoek neemt een te dominante plaats in het beleidsproces en in het debat. Omdat de politiek niet bereid is om ruimhartig te compenseren, wordt het onderzoek geconfronteerd met  overtrokken verwachtingen.”

Veel papier dus, maar geen oplossingen. Groningers kunnen het woord onderzoek niet meer horen: het komt ze de keel uit!  Ondertussen zijn de schoolgaande kinderen in het aardbevingsgebied niet veilig in hun scholen, mensen niet veilig in hun huizen en andere gebouwen en raakt ons kostbare, culturele erfgoed voorgoed beschadigd. Maar de scheuren zitten niet alleen in gebouwen. Door de houding van de NCG, de NAM en de Rijksoverheid zitten er ook diepe scheuren in en tussen mensen.

Genoeg is genoeg, het moet nu echt radicaal anders. Het Gasberaad roept in navolging van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid en de Nationale Ombudsman, de huidige en nieuw te vormen regering op: “Stop met bouwen op wantrouwen en neem Groningers serieus!”

Neem uw verantwoordelijkheid en stel de veiligheid van de Groningers boven leveringszekerheid; Zorg voor echte onafhankelijke schadeafhandeling en echt onafhankelijk, wetenschappelijk onderzoek;  Maak het Staatstoezicht op de Mijnen onafhankelijk van het Ministerie van EZ;  Hanteer de omkering van de bewijslast en de juridische causaliteit; Integreer de schadeafhandeling, versterking en verduurzaming vanuit het perspectief van de gedupeerde; Kom met een generieke uitkoopregeling en herstel de woningmarkt;  Formuleer een toekomstvisie voor Groningen in de vorm van een Deltaplan; Investeer op sociaaleconomisch gebied; Zorg voor een verantwoord afbouwplan voor de gaswinning.

Zet een streep onder deze zwarte bladzijde uit de Nederlandse aardgasgeschiedenis. Wees ruimhartig en geef Groningen een nieuwe toekomst! Hoe het Kabinet dat wil doen, met welke bestuurlijke constructies of functionarissen is ons om het even. Als het maar zo wordt ingericht dat de Groningers kunnen vertrouwen op onafhankelijkheid en op de zorgplicht die de Rijksoverheid jegens ál haar inwoners heeft. Het Gasberaad is meer dan bereid om hieraan mee te werken.